رودیم یکی از فلزات نجیب جدول تناوبی عناصر است که نام آن را شاید کمتر از دیگر فلزات مشهور این جدول مثل آهن و جیوه شنیده باشیم، اما این فلز نیز درست به اندازه دیگر فلزات دارای اهمیت بوده و کاربردهایی ویژه دارد. برای همین در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که رودیم چیست؟ و چه کاربردهایی دارد. اگر شما هم علاقه دارید با این فلز غیر آهنی به طور کامل آشنا شوید تا پایان مقاله با ما باشید؛ زیرا قصد داریم نکات جالبی را به شما بگوییم.
رودیم چیست؟
رودیم یکی از فلزات جدول تناوبی عناصر است که عدد اتمی آن 45 بوده و نام انگلیسی آن Rhodium است. این فلز به خاطر ظاهر زیبا و البته کمیاب بودنش گل رز فلزات نیز مینامند. رودیم در گروه فلزات نجیب جدول تناوبی قرار دارد، یعنی در کنار پالادیم، پلاتین، روتنیوم (Ruthenium)، ایریدیم و اسمیم قرار میگیرد. علت این که نام این دسته از فلزات را نجیب گذاشتهاند واکنشپذیری کم آنها با دیگر فلزات و عناصر است. برای این که به سوال رودیم چیست؟ بهتر پاسخ دهیم بد نیست نگاهی به تاریخچه کشف این فلز بیندازیم.
دابلیو.اچ والستون در سال 1810 هنگامی که در یکی از معادن پرو به دنبال سنگ پلاتین بود، رودیم را به صورت اتفاقی کشف کرد. در حقیقت چیزی که او یافته بود پودر قرمزی بود که بعدها به نام سدیم رودیم کلراید شناخته شد و در حقیقت منبع اصلی فلز رودیم است. وقتی که او این پودر را تجزیه کرد مشاهده نمود که یک فلز صورتی رنگ از آن بیرون آمده است و به خاطر ظاهرش نام آن را گل رز نهاد و همچنان این اسم مستعار برای رودیم به کار میرود.
حال که دانستیم رودیم از کجا آمده و چطور کشف شده بهتر است تعدادی از ویژگیهای مهم رودیم را هم نام ببریم تا بهتر به سوالمان جواب دهیم و متوجه رودیم دقیقا چه نوع فلزی است. تعدادی از مشخصترین ویژگیهای رودیم که آن را پرکاربرد و مهم کرده است شامل:
- پایداری شیمیایی عالی
- خواص کاتالیزوری بسیار مناسب
- رسانای فوقالعاده گرما و برق
- مقاومت بالا در برابر خوردگی
- سطحی بسیار مقاوم در برابر خراش و لکه
- رسانای الکتریکی بسیار قوی و بدون تلفات زیاد
- مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت و ضربات مقاومت بسیار زیاد در برابر اکسیداسیون و خورندگی شیمیایی و فرسایش
استخراج فلز رودیم و کاربرد آن ها
حال که تا حدی با فلز رودیم و مشخصات آن آشنا شدیم اکنون وقت آن رسیده تا درباره چگونگی استخراج فلز رودیم و کاربرد آن ها توضیح دهیم. بررسی چگونگی استخراج فلز رودیم و کاربرد آن ها نیز به ما کمک میکند که به سوال رودیوم چیست؟ بهتر پاسخ دهیم. در چندین دهه گذشته برای استخراج فلز رودیم از روشهای سنتی مثل یافتن معادن پلاتین و پالادیوم استفاده میشد. این روش هم بسیار وقتگیر است و هم این که درنهایت منجر به استخراج مقدار اندکی رودیم میشود. اما امروزه از روشهای صنعتی و بسیار پیشرفته استفاده میشود که در اختیار هر شرکتی نیست.
یکی از روشهای جدیدی که با آن دست به استخراج رودیم میزنند، فرآوری سنگ معدن نیکل است. در این روش با تکنیکی بسیار پیشرفته و مدرن سنگ معدن نیکل را از دل معدن درآورده و مقدار زیادی رودیم از آن استخراج میشود. گروه صنعتی mfs که در زمینه بررسی و توضیح درباره انواع فلزات غیرآهنی تخصصی بسیار گسترده دارد توانسته اطلاعات جامعی از استخراج رودیم و کاربرد آن ها جمعآوری کند و در اختیار مشتریان خود قرار دهد. برای همین اگر قصد دارید در این باره اطلاعات بیشتری کسب کنید با مشاوران این گروه صنعتی تماس بگیرید.
دمای ذوب رودیم
شاید برای شما جالب باشد اگر بدانید دمای ذوب رودیم برابر با 1963 درجه سانتیگراد است. این دمای ذوب بالا نشان میدهد که فلز رودیم مقاومت بسیار زیادی در برابر حرارت و فشار دارد و همین ویژگی باعث شده که بتوان آن را یکی از کاربردیترین و گرانبهاترین فلزات غیرآهنی روی زمین دانست. بررسی این دمای ذوب تا حد خوبی به ما نشان میدهد که رودیوم چیست؟ هر چه دمای ذوب فلزی بالاتر باشد به معنای آن است که پیوندهای مولکولی بسیار قویتری دارد و نمیتوان آن را به سادگی تجزیه یا حل کرد. برای همین رودیم در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد.
از رودیم به خاطر دمای ذوب بالایی که دارد در صنایع پتروشیمی و ساخت ابزارآلات جنگی استفاده میشود. در این صنایع به فلزات غیرآهنی که خیلی سخت باشند و بتوان از آنها در مکانهایی که درجه حرارت بسیار بالاست استفاده کرد، بهره میبرند. رودیم در کنار چند فلز غیر آهنی دیگر این خاصیت را دارند و در صنایع پتروشیمی و نفت و گاز از آنها به نحو احسن استفاده میشود. اگر دوست دارید بدانید این کاربرد چگونه است با مشاوران گروه صنعتی mfs تماس بگیرید. این مشاوران شما را در این زمینه یاری میکنند.
کاربردهای رودیم
برای آشنایی بیشتر با رودیم باید با کاربردهای آن نیز آشنا شویم. این کاربردها به صورت مختصر شامل:
- از آب رودیوم برای فلزکاری و ساخت جواهرآلات استفاده میشود.
- در صنعت خودروسازی از رودیم به عنوان کاتالیزور استفاده میشود.
- در صنعت ساخت قطعات الکترونیکی و البته نظامی از فلز رودیم به شکل مفتول استفاده گستردهای میشود.
- سازههای نوری مختلفی که در صنعت مخابرات نوری از آنها به وفور استفاده میشود نیز از فلز رودیم بی بهره نیستند.
- از رودیم در صنعت شیشهسازی نیز به وفور استفاده میشود.
- اپتیک نوین یکی از جدیدترین حیطههای استخراج فلز رودیم و کاربرد آنهاست که البته روی زندگی ما نیز تاثیر بزرگی نهاده است.
- قطعات موتور توربو یکی دیگر از موارد کاربرد فلز رودیم است که اتفاقا از مهمترین موارد استفاده از این فلز محسوب میشود.
- تشخیص شار نوترونی (توزیع حرارتی) در صنعت هستهای و ساخت راکتورها نیز از دیگر موارد کاربرد این فلز گرانبهاست.
- LCDها و لولههای اشعه کاتدی نیز از دیگر مواردی هستند که از فلز رودیم در آنها استفاده میشود.
- صنایعی که نیازمند استفاده از قطعات بسیار ریز و البته مقاوم هستند نیز به رودیم وابسته هستند. برای مثال در ساخت میکروچیپها (نوعی تکنولوژی الکترونیکی) از رودیم به مقدار زیادی استفاده میشود.
آلیاژهای رودیوم
از رودیم آلیاژهای زیادی ساخته میشود که البته شناخت آنها به ما کمک میکند که بهتر درک کنیم که دقیقا رودیوم چیست. دو تا از موارد بسیار مهم آلیاژ رودیم که از ترکیب آن با دیگر فلزات ساخته میشود را در ادامه توضیح دادهایم:
- ترکیب رودیوم با پلاتین: ترکیب این دو فلز غیر آهنی باعث میشود که یک آلیاژ بسیار مقاوم در برابر ضربه و خراشیدگی ایجاد شود که در صنایع سنگین کاربرد خود را نشان میدهد. برای مثال در ساخت بدنه جتهای جنگی و تانکهای ضد نفر میتوان استفاده این نوع آلیاژ را مشاهده کرد.
- ترکیب رودیوم با پالادیوم: ترکیب رودیوم با پالادیوم نیز یک ترکیب بسیار استثنایی است که باعث میشود فلزی بسیار مقاوم، ولی شکلپذیر پدید آید که مقاومت حرارتی بالایی دارد و میتوان از آن برای هدایت الکتریکی استفاده کرد.
ترکیب رودیوم با کروم و تیتانیوم منجر به تولید آلیاژهای جدیدی از این فلز میشود که در صنایع گوناگونی میتوان از آنها استفاده کرد. درواقع هر جا رودیم با یک فلز دیگر ترکیب میشود هدف این است که یک آلیاژ بسیار مقاومتر و البته دارای مقاومت حرارتی و فشاری بیشتر به دست آید که درنتیجه کاربردهای زیادی در صنایع مختلف داشته باشد.
ویژگی فلز رودیم به سایر فلزات
پاسخ به سوال رودیم چیست؟ ما را به این جا رساند که همه جنبههای این فلز را مورد بررسی قرار دهیم. اکنون نیز لازم است که ویژگیهای متمایزکننده این فلز با دیگر فلزها را مورد بررسی قرار دهیم تا برای ما کامل جا بیفتد که چرا رودیوم در صنایع مختلف کاربرد دارد و این کاربردها به خاطر کدام ویژگیهای رودیم است. تعدادی از این ویژگیهای متمایز کننده شامل:
- مقاومت بسیار بالا در برابر فشار و حرارت که باعث شده رودیوم جزو سختترین فلزات غیرآهنی دنیا باشد.
- دمای ذوب بسیار بالا که باعث شده این فلز در برابر حرارت مقاومتی استثنایی داشته باشد.
- هدایت الکتریکی کامل و البته بدون تلفات انرژی که باعث شده این فلز جزو بهترین مفتولهای سیمی برای ساخت قطعات الکترونیکی باشد.
- رنگ زیبا و متفاوت این فلز که آن را به یکی از زیباترین فلزات گرانبهای دنیا جهت استفاده در ساخت جواهرآلات تبدیل کرده است.
- پایداری شیمیایی بسیار زیاد که آن را کاتالیزوری بسیار قوی در صنایع شیمیایی و تولید محصولات نفتی تبدیل کرده است.
- شکلپذیری مناسب در عین مقاومت بالای رودیم که باعث شده قطعات مختلف خودرو توسط این فلز ساخته شود و صنعت خودروسازی تحت تاثیر آن کاملا متحول شود.
حرف آخر
در این مقاله به بررسی دقیق رودیم، نوعی فلز غیر آهنی پرداختیم. در واقع مسیری که برای پاسخ به این سوال طی کردیم از بررسی تاریخچه و توضیح ویژگیهای رودیوم آغاز شد و در نهایت به کاربردها و آلیاژهای مختلف آن ختم شد. برای همین اکنون شما میدانید که رودیوم چگونه فلزی است و چطور در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین توضیح دادیم که اگر قصد دارید بیشتر در این باره بدانید بهترین کار رجوع به گروه صنعتی mfs است که در بررسی فلزات غیرآهنی گرانبها متخصص هستند. امیدواریم مطالب گفته شده برای شما جالب بوده باشد و بتوانید از این اطلاعات استفاده مناسبی ببرید.